Obuwik pospolity (Cypripedium calceolus) to najbardziej spektakularny storczyk wśród polskich gatunków, gdzie jego okazałe kwiaty pachnące wanilią i cytryną to tak naprawdę pułapki wabiące samce pszczół samotnic.

07 czerwca 2023

     Obuwik pospolity to bez wątpienia najbardziej okazały z rodzimych gatunków storczyka, rośnie w Europie i w Azji, jest i u nas spotykany rzadko, ale jest.  Spotkanie obuwików w naturze to prawdziwe botaniczne emocje. Polacy mówią na niego Pantofelek Matki Boskiej, a Anglicy - damski trzewik (lady’s-slipper) i Francuzi - but Wenus (sabot de Vénus), oraz Niemcy - żółty damski pantofel (Gelbe Frauenschuh). Według obecnego stanu wiedzy, obuwik pospolity aktualnie występuje na około 200 stanowiskach w kraju. Rośnie najczęściej: w świetlistych lasach liściastych grądach, buczynach i dąbrowach oraz w zaroślach i na ciepłych murawach.

 

    To gatunek kalcyfilny, czyli preferujący w glebie węglan wapnia. Jego okazałe kwiaty są duże o długości od 3 do 4 cm. Warżka ma duże rozmiary, żółty kolor z czerwonym nakrapianiem w środku, rozdęta (przypomina bucik), bez ostrogi.  Kwiaty obuwika pospolitego pachnące wanilią i cytryną to tak naprawdę pułapki wabiące samce pszczół - samotnic głównie: pszczelinek i smuklików. Owad wpadając do wnętrza pułapki, gdzie jest kierowany sygnałami nektarowymi, czyli plamkami, włoskami i światłem wpadającym przez przeźroczyste fragmenty tkanki tzw. okienka w końcu dociera na znamię słupka i pozostawia na nim pyłek.

 

 Podejmowane próby ucieczki ułatwiają zapylanie kwiatów, co pozwala na ich skuteczne rozmnażanie się poprzez nasiona. Tak skomplikowany mechanizm zapylania przynosi wyraźne efekty, ponieważ jedna roślina produkuje od 6000 do 17000 drobnych nasion rozsiewanych przez wiatr. Obuwik pospolity osiąga wysokość od 20 do 50 cm., ma łodygę wzniesioną, jego liście są szerokoeliptyczne, orzęsione, zaostrzone, pofałdowane wzdłużnie, w liczbie od 2 do 5. Obejmują łodygę kwiatową. Są długie na 6-17 cm. Kwitnie w okresie od maja do czerwca. Pełny cykl rozwojowy od nasienia do nasienia trwa od 6 do 15 lat.

 

   Obuwik pospolity należy do roślin długowiecznych. Wiele roślin osiąga 30 lat, obserwowano także rośliny ponad 100 -letnie.  Gatunek objęty w Polsce ścisłą ochroną gatunkową od 1946 roku. To gatunek zagrożony wymarciem.  W Polsce ma kategorię VU( narażony - vulnerable).  Dlatego, jeśli spotkamy obuwika w naturze, zachwyćmy się jego urokiem i pochylmy głowę przed niezwykle trudną ewolucyjną drogą jaką przeszedł, by zapewnić sobie ciągłość gatunku.

      

 Sejneńszczyzna 

poznaj malowniczą krainę